Cách cư xử trong nhà ông Thương cũng “truyền
ngôi” như vậy, vì ông la gắt và các con cũng la
gắt giống ông. Cao điểm của đời sống một chiều chủ
quan, của con tự ái giống bố, của không ai nghe ai, chính
là cái chết thật thương tâm. Đó là một tối nọ, anh
Tâm cầm chìa khóa xe ra cửa. Ông Thương quát: “Liệu hồn
về đúng giờ. 11 giờ mà chưa về thì chết với tao.”
Anh Tâm mặt vênh vểnh giống như ông Thương cũng vểnh
mặt nhìn con. Bốn mắt giao nhau không để tỏ tình thương
nhau, mà để thách thức. Nửa đêm anh chưa về; khi về
thì gần một giờ sáng. Ông Thương cầm sẵn cái cán lau
nhà, vừa phang vào người Tâm vừa hét: “Mày không nghe
tao hả. Không nghe này… Không nghe này…” Mỗi tiếng hét
“không nghe” là mỗi cái quật. Tâm hét lại: “Ba nghe
con nói… Nghe con… Nghe…” Vừa hét vừa đỡ đòn, rồi
chạy xốc vào phòng. Sau vài giây, Tâm đạp phăng cửa,
ra sừng sổ to hơn nữa: “Ba nghe… Nghe con…” Ông Thương
giơ cái gậy thẳng cánh: “Nghe này… Nghe…” Tâm cúi
đầu tránh kịp, chạy biến vào trong phòng. Sập cửa “rầm.”
Nhà yên lặng. Cái yên lặng rợn người giữa nửa đêm
về sáng. Yên lặng ngột ngạt. Yên lặng chết người.
Rồi thình lình có tiếng nổ chát chúa. Ông Thương sấn
sổ muốn nhẩy vào phòng Tâm, nhưng cửa khóa. Khi cậy được
cửa thì Tâm ngấp ngỏai trên vũng máu, mắt trợn trừng.
Ông Thương xốc con lên đúng lúc con thì thào “Ba không
nghe con…” Ông quát “mày không về đúng giờ thì chết
với tao” và con đã chết trên tay ông.
Thương
con thì có mà hiểu con thì không
Không
ai lắng nghe ai
Ba
không lắng nghe con
Con
không lắng nghe ba
Nên con chết trên tay ba.
Khi hòan hồn,
ông Thương nhìn xung quanh thì thấy cây súng lục của
ông nằm lăn trên vũng máu còn nóng hổi. Tâm dùng ngay súng
của ba để bắn chết mình. Bên cạnh là tờ giấy nguệch
ngọac hang chữ: “Vĩnh biệt ba vì ba không lắng nghe con.”
Ông
Bush gây ra chiến tranh Iraq phải chăng vì không lắng nghe
quốc hội, không lắng nghe triệu triệu tiếng nói? Quân
khủng bố gây ra những khủng bố rợn rùng, phải chăng
vì người lãnh đạo độc tài lừa lọc, không tạo cho
dân lành nghe theo tiếng lương tâm, mà đánh lạc lương
tâm họ, bằng cách nhồi sọ “Cứ ôm thuốc nổ đi. Chết
xong là có bốn trinh nữ chờ sẵn...” Nhiều đòan thể,
người có trách nhiệm, và nhiều người cha, người mẹ
cũng đánh lạc lương tâm mình và lương tâm người nghe
bằng những lý luận, hoặc những hứa hẹn mơ hồ, mộng
tưởng, nửa thật nửa giả, nên cũng tạo ra những hậu
quả thương tâm như cha con ông Thương & Tâm.
Muốn
nghe thì cần có người nói.
Trừ người thánh hay người
điên, còn người bình thường dễ sợ hãi, không
dám ở trong nghĩa địa, vì các người
trong nghĩa địa không nói; mà nếu người chết
nào từ trong mồ chui ra để nói thì người sống
lại càng sợ, hú hồn.
Vì vậy ai im ỉm không nói, thì xác còn sống nhưng
con tim giá lạnh như đã chết. Người sống cần
sống gần thân xác còn nói chứ không gần thân xác
bất động, rữa thối trong nghĩa địa.
Còn ai nói châm chọc, cay
đắng, nói gian dối, vu khống, nói dựng chuyện, rỉ
tai, v.v., thì đặt người nghe vào ổ kiến lửa; bị châm
chọc, đau đớn. Con người cần tránh đau đớn, nhất là
đau đớn đời sau, nên cần xa tránh, không nói vu khống,
xuyên tạc. Nhất là tránh cố ý xuyên tạc.
Vợ chồng bỏ nhau, con
bỏ nhà, bạn hữu bỏ nhau, thường là do phải
sống với người có miệng cũng thừa, vì miệng
để nói mà không nói; hoặc do phải sống với người
thừa miệng, vì nói thừa thãi, độc địa. Người
miệng thừa hay người thừa miệng đều xô đẩy người
gần mình vào cảnh nghĩa địa hoặc cảnh kiến lửa.
Và đa số
chỉ muốn nói khi có người nghe. Nói mà không
cần ai nghe thì đó là nói nhảm, nói điên,
trừ trường hợp “nói với mình” trong khoa
chữa bệnh tâm lý. Đây là cách mình nói cho mình
nghe được tiếng mình để thấy được tâm tính của mình,
thấy con người thật của mình. Như vậy trong cách tự
nói để chữa tâm bệnh này vốn có người nghe, đó là
mình. Tưởng sẽ trở lại chủ đề này trong một bài khác.
Có người nghe lơ đãng,
nghe “để ngòai tai,” nghe vô hồn, nghe khách sáo, nghe
xã giao, v.v. Nghe mà không chú ý, không nghe “hết linh hồn,
hết trí khôn, hết sức lực” thì không đem lại nhẹ
nhàng thỏai mái cho người nói.
Thà lắng nghe trong 5 phút
hay 15 phút, còn hơn bị hờn giận trong 5 giờ, 5 ngày,
có khi 5 tuần. Và như ba Thương và con là Tâm, vì thiếu
lắng nghe nên đưa tới cái chết thương tâm!
Có khi chỉ
cần lắng nghe mà không cần cho ý kiến, không cần
giúp giải pháp, vì người nói biết giải pháp rồi.
Nói vì có nhu cầu nói, chứ không có nhu cầu
tìm giải pháp. Đa số chỉ cần chú ý lắng nghe là đã
giải tỏa cõi lòng. Như khi vợ hay chồng bị căng thẳng
trong sở làm, trong hội đòan, trong việc buôn bán thương
mại, hoặc trong việc bị tán tỉnh trăng hoa. Lúc đó mà
mở miệng khuyên bảo, nhất là mở miệng ghen tương, thì
đúng là ghen. Là mất trí vì ghen. Lúc đó chỉ cần dịu
dàng lắng nghe. Ân cần lắng nghe. Vừa nghe vừa nhìn chăm
chú. Yêu thương. Gật đầu. Lắc đầu; v.v., thế là người
nói cảm thấy nhẹ bẫng như tơ hồng. Tình yêu sẽ chung
thủy trọn đời, đời đời, “Giữ Được Vợ” như
anh Vọng nhờ biết lắng nghe tích cực.
Tuy nhiên, nếu
người nói có giới hạn thì người nghe còn có
giới hạn hơn nữa, nên không thể nghe hòai. Do đó
người nói và người nghe đều cần cố gắng,
cần cầu nguyện, để “nói ngắn hơn” và “nghe
dài hơn.” Chẳng hạn, nếu nói thỏa thích thì cần nói
liên tục trong vài giờ. Nhưng vì biết người nghe không
chú ý hòai được, và còn nhiều việc khác chứ không phải
chỉ có một việc nghe mình nói, nên cố gắng rút gọn,
nói trong 20 phút, hoặc tối đa là nửa giờ.
Muốn nói ngắn thì hãy tưởng
tượng như mình đang phải bỏ thời giờ ra
để chú ý nghe chính những điều mình nói. Trong
văn phòng tâm lý, có lọai chỉ ngồi để nghe
nên con bệnh nói lâu bao nhiêu cũng được, nhưng phải trả
“công nghe,” có khi 300 đôla một giờ.
Còn người nghe chưa đầy
5 phút đã muốn chặn họng, cắt ngang, ngáp dài, vươn
vai, bẻ tay, nhìn giờ, v.v., thì cần nguyện tắt
trong lòng: “Giêsu, Maria, Giuse. Con mến yêu. Xin cho con nhẫn
nại, lắng nghe ít là 30 phút mà không cần
khuyên bảo.”
Nói mà nói ngắn, nghe mà nghe dài thuộc hàng nhân
đức. Không mến Chúa và yêu người chân thật thì
khó mà “nói ngắn, nghe dài.” Vì bác
ái nên cần tránh là gánh nặng cho người nghe vì
nói dài; và tránh là gánh nặng cho người nói
vì nghe lơ đễnh.
Có khi chỉ
cần “nghe” bằng sự hiện diện, và
đây là việc tông đồ, thuộc hàng “Mục Vụ
Hiện Diện.” Sự chú ý, mắt nhìn, thái
độ ân cần, cử chỉ kính trọng, tòan thân
tỏ ra sự quan tâm săn sóc, “ít lời nhiều lòng,”
đó là điều cần thiết và mang lại kết
quả tốt trong đám tang, cũng như trong đám cưới, đám
ăn sinh nhật, kể cả đám cãi nhau.
Nhân đức
lắng nghe cần đi đôi với nhân đức giữ
kín đáo điều mình nghe. Gọi là nhân đức
vì nếu biết kiên nhẫn lắng nghe và biết giữa
kín đáo vì bác ái thì được an
vui đời này và được Thiên Đàng đời sau. Kinh Thánh ghi
nhận sự lắng nghe kín đáo này “Còn bà Maria thì hằng
ghi nhớ những kỷ niệm ấy, và suy đi nghĩ lại trong lòng”
(Lk. 2: 19); hoặc “Riêng mẹ Người thì hằng ghi nhớ những
điều ấy trong lòng” (Lk. 2: 51). Nghe mà nói ra thì dễ
làm cho người nói bị chạm tự ái, bị mất danh dự. Và
làm cho mình bị mất tín nhiệm; bị tiếng là nông nổi,
trống miệng.
Nghe hoặc lắng
nghe là điều khẩn thiết đến mức Thượng Đế
cũng nói và nghe. Kinh Thánh ghi Lời của Giêsu Vua Tình
Yêu: “Lạy Cha, nếu đó là ý Cha thì xin cất chén này
khỏi con, nhưng không phải theo ý con mà theo ý Cha được
thể hiện” (Lk. 22: 42); hoặc “Lạy Cha, con cảm tạ Cha
vì đã nghe con. Con biết rằng Cha luôn nghe con…” (Jn. 11:
41); v.v.
Kết lại trong
một câu là “Nói ít, Nghe nhiều.” Nếu ông
Thương biết “Nói ít, Nghe nhiều” thì hẳn đã tránh
được cái chết thương tâm của con, đã không phải đọc
mẩu giấy bê bết trong vũng máu “Vĩnh biệt vì ba không
lắng nghe con.”◙
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét